En toen was daar het Coronavirus in Nederland. De scholen gingen dicht en de halve wereld ging online werken. Hét moment om te onderzoeken hoe mensen dit ervaren.
Uitgangspunten van mijn trainingsbureau Spreken & Speechen staan met koeienletters geschreven op mijn website: ‘Helder, geloofwaardig en in contact spreken’. Kan ik dit ook online waarmaken? Want hoe maken we contact, terwijl we niet fysiek bij elkaar zijn?
De afgelopen weken heb ik online vergaderd, webinars gevolgd, spreek coaching en zangles online gegeven en online gespeecht. Wat ik geleerd heb, deel ik graag met jullie.
1. Kijk in de lens van de camera.
Als je een presentatie geeft of speecht, kijk dan zoveel mogelijk in de camera. Besef dat we in een online situatie elkaar nooit tegelijk kunnen aankijken. Als ik naar het publiek kijk, lijkt het alsof ik van de mensen wegkijk. En als ik recht in de camera kijk, dan lijkt het voor het publiek alsof ik ze aankijk. Je verhaal komt veel beter over als mensen het gevoel hebben dat je ze aankijkt. Je kan op deze manier makkelijker de spanning vasthouden en mensen kunnen zich beter op je verhaal concentreren.
Bij vergaderingen of online lesgeven kijk ik zelf nauwelijks in de camera. Er is dan veel meer interactie. Als je krachtig je punt wil maken, of je hebt een wat langere uitleg, kijk dan wel weer in de camera voor dat moment.
2. Stel extra vragen om contact te maken.
Als je ‘live’ speecht is contact maken met je publiek essentieel. Je kijkt de mensen regelmatig in de ogen. Online wil je ook contact maken met je publiek. Je wil ze erbij betrekken en checken of ze je begrijpen en of ze jou nog volgen. Stel verschillende momenten een vraag aan je publiek, waarop men kan reageren door een hand op te steken. Dit kan als volgt: Stel je vraag terwijl je in de camera kijkt. Daarna kijk je op je beeldscherm wie z’n hand omhoog steekt. Vervolgens vertel je wat je hebt waargenomen.
3. Vind je gronding, zodat je energie niet wegvloeit.
Ik hoor van verschillende kanten dat online vergaderen of lesgeven meer energie kost. Misschien doen we meer ons best om gehoord te worden, of om alles mee te krijgen. De neiging kan dan zijn om niet goed (ontspannen) op je stoel te zitten. We komen meer ter zake, gaan wellicht meer rationeel aan het werk en vergeten eerder om contact te maken met ons lijf en gevoel. Hierdoor verlies je je gronding. Wil je vanuit je hart spreken, dan is het belangrijk dat je goed contact met je gevoel maakt. Ga zo zitten dat je de rugleuning voelt en zet je voeten bewust op de grond. Zet je beeldscherm zo neer, dat je toch centraal in het beeld verschijnt. Op deze manier zit je ontspannen, stevig en alert.
4. Bereid je goed voor.
Ik heb de indruk dat mensen zich minder goed voorbereiden bij een online presentatie. Wellicht voelt men zich minder kwetsbaar, omdat je niet letterlijk voor de groep staat. Toch is je boodschap nog steeds belangrijk. En deze wil je helder en geloofwaardig neerzetten.
Leer je openingszin en je slotzin uit je hoofd. Op deze manier heb je een sterk begin en slot. Een spiekbriefje kun je naast je computer leggen. Het hoeft niet storend te zijn als je een enkele keer opzij kijkt. Wanneer je je spiekbriefje op je beeldscherm hebt, heb je de neiging om er steeds naar te kijken. Je verhaal klinkt dan meer opgelezen en je maakt minder contact. Mooie spanningsbogen kunnen hierdoor ook verloren gaan.
Een goede presentatie valt of staat bij de voorbereiding. Niks nieuws. Nu ook nog even doen.
5. Plan hoe je omgaat met vragen.
Als host, maar ook als deelnemer kun je snel afgeleid worden door de vragen en opmerkingen in de chat. Het steeds schakelen van het presenteren, naar het lezen van de chat, is al gauw rommelig. Plan wanneer je kijkt in de chat, of maak gebruik van een moderator. Bij een webinar of presentatie kun je een aantal momenten inroosteren om naar je chat te gaan. Bij een speech zou ik alleen aan het eind mogelijkheid bieden voor een reactie.
6. Besef dat je verhaal extra helder moet zijn.
Kies je woorden zorgvuldig, want deze worden in mindere mate ondersteund door je lichaamstaal. Je non-verbale communicatie komt minder goed over in een online gesprek.
Ik merk dat er minder over koetjes en kalfjes wordt gesproken. Men komt meer to the point. Als je een belangrijk punt wil maken, tijdens een vergadering, kun je ook van te voren nadenken over je formulering.
7. Wees bewust van het beeld dat men ziet.
In mijn eerste online meetings had ik een kale muur achter me. Dat zinde me niet. Ik vond het te saai. Daarom heb ik een poster achter me opgehangen. De poster is wat aan de drukke kant, daarom kies ik voor effen kleding of een rustige print. Bij sommige programma's kan je ook een standaard achtergrond kiezen of een foto uploaden, zodat deze op de achtergrond te zien is.
8. Zie er representatief uit.
Ook al werk je vanuit huis, zorg dat je er representatief uitziet in een zakelijk gesprek. Dit sluit aan bij het vorige punt: het beeld doet ook wat. Als jij je klant en je baan serieus neemt, dan wil je dat uitstralen.
Omdat je jezelf ook in beeld ziet, word je meer bewust van je uiterlijk. Als je er goed uit ziet, voel je je zeker, straal je dit uit en heb je bijvoorbeeld niet de neiging om steeds aan je haar te zitten.
9. Ga je staan of zitten bij een speech?
We zijn gewend staand te presenteren. Kun je je presentatie doen in een studio, in een klas met attributen, of op een podium met goed licht, camera en geluid, kies er dan voor om te staan. Geef je jouw presentatie vanaf een tablet of iPad, ga dan zitten. Op deze wijze kun je het beste in de camera kijken en contact maken.
10. Oefen hardop en neem jezelf op.
Met veel programma's kun je jezelf opnemen. Op deze manier kan je makkelijk zelf oefenen in een vergelijkbare setting. Oefen je verhaal een aantal keren hardop en kijk het terug. Hierdoor ben je zekerder van je verhaal en zullen de uh’s verminderen.
Meer tips…
Natuurlijk zijn er nog veel meer tips te geven om het spreken te verbeteren. Denk aan zaken als: structuur brengen in je verhaal, spanningsboog, spelen met dynamiek, melodie en timing en een lage adem. Voor deze blog heb ik me beperkt tot aspecten die me opvielen nu we met z’n allen online zijn gaan werken.
Is het mogelijk om online ‘Helder, geloofwaardig en in contact spreken?' Mijn ervaring is JA! Wel blijft mijn voorkeur om elkaar tegelijkertijd in de ogen te kunnen kijken. Dat is nog niet mogelijk online, al is de techniek om dit kunstmatig mogelijk te maken al wel aangekondigd.
Mirjam Lammertink
Spreken & Speechen
geschreven op 8 april 2020